همزمان با افزايش قيمت بليت هواپيما و محدوديت جاي پروازها، برخي رفتارهاي آژانس هاي مسافربري در فروش بليت مشکلات زيادي را براي مردم به وجود آورده و منشا سوئاستفاده هايي شده است.
به گزارش خبرنگار ما، پس از سهميه بندي بنزين و کمتر شدن استفاده مردم از وسيله نقليه شخصي براي مسافرت ، تقاضا براي سفر با هواپيما تا 30 درصد افزايش يافته است. اين در حالي است که امکانات ناوگان حمل و نقل هوايي مسافربري براي اين تقاضاي اضافه با محدوديت بسياري مواجه است.
از اين رو آژانس هاي هوايي در ماههاي اخير با حجم بيشتري از متقاضيان تهيه بليت هواپيما مواجه شده اند و همين تقاضاي انبوه ، شرايطي را ايجاد کرده است که احتمال برخي سوئاستفاده ها و رفتارهاي غيرقانوني و خارج از عرف از سوي آژانس ها افزايش يافته است. اين روزها شهرونداني که سر و کارشان به آژانس هاي مسافرتي براي تهيه بليت هواپيما مي افتد با 2 نوع پاسخ روبه رو هستند؛ پاسخ اول همان پاسخ هميشگي است که جا وجود ندارد و بايد منتظر رسيدن کنسلي يا پيش بيني پرواز فوق العاده يا فهرست انتظار در فرودگاه بمانيد؛ اما پاسخ هاي دسته دوم که معمولا مثبت تر از دسته اول است ، به نوعي با پيشنهاد شرايط غيرقانوني براي تهيه بليت همراه است.
راههاي اين پاسخ نيز گوناگون است ، اما متداول ترين آنها گران فروختن بليت يک مسير است تا حدي که مشتري توان پرداخت آن را داشته باشد. گاه مشاهده شده است برخي آژانس ها براي يک فقره بليت يکطرفه بين 15 تا 20 هزار تومان اضافه بر مبلغ اصلي بليت مطالبه کرده اند و برخي شهروندان نيز که از نظر کاري يا زماني در اجبار بوده اند حاضر شده اند آن را بپردازند. در واقع سود بالاي اين نوع بليت فروشي که به طور دو جانبه نصيب آژانس مي شود يکي از راه پورسانت عادي فروش بليت که از سوي شرکت هواپيمايي به آژانس پرداخت مي شود و دوم از راه مابه التفاوت گرانفروشي عامل مهمي در دامن زدن به اين بازار غيرقانوني است ؛ البته عوامل حاشيه اي چون کمبود بليت هواپيما و نياز ناشي از آن را نيز بايد به دلايل تشکيل شدن اين بازار اضافه کرد، اما با تاسف بايد تصريح کرد که هيچ نظارتي وجود ندارد و تقريبا صفر است.
خبرنگار ما که به عنوان مشتري به چند آژانس مسافربري در تهران مراجعه کرد، روشهاي جالبي را از سوءاستفاده در فروش بليت هواپيما ديد. رويه معمول اين است که يک يا چند آژانس ، بليت هاي يک پرواز را در چند ساعت از روز در مسيرهاي پرتردد در اختيار مي گيرند و چارتر مي کنند. «چارتر» در اصطلاح به بليتي اطلاق مي شود که غيرقابل کنسل کردن است و در صورت پشيماني مسافر، وجه آن به هيچ عنوان پس داده نمي شود.
در اين حالت قسمت اعظم بليت ها در اختيار آژانس هاست بي آن که در شبکه الکترونيکي صدور بليت هواپيما در کشور قابل دسترسي باشد. يعني جا در واقع خالي است ، اما شبکه نشان از پر بودن پرواز مي دهد، غافل از آن که بليت ها جايي بلوکه شده اند. حال تصور کنيد شما به بليت هواپيما نياز داريد و به يک آژانس مراجعه مي کنيد. آژانس تا ساعاتي پيش از پرواز از ارائه بليت خودداري مي کند، اما پس از مدتي حاضر به گران فروختن بليت مي شود و افراد که کار واجب دارند و نيازمندند که معمولا کم هم نيستند، با کمال ميل پول اضافي را مي پردازند....
اين گزارش مي افزايد: نکته جالب ديگر آن است که برخي از آژانس ها پا را فراتر گذاشته و بليت هاي چارتر را با اسامي متفرقه صادر مي کنند و همان بليت ها را به اشخاصي با نام متفاوت مي فروشند. منشا اين ايراد، به طور مستقيم سازمان هواپيمايي کشوري و نقص فاحش امنيتي در کنترل پرواز است. چرا که هم اکنون به دلايلي نامشخص ، مشخصات دارنده بليت با کارت شناسايي فرد هنگام دريافت کارت پرواز يا هر مرحله ديگري چک نمي شود و اين امکان به وجود مي آيد که شخص با بليتي به نام شخص ديگر براحتي با هواپيما تردد کند و آژانس ها نيز با ذخيره جا و صدور بليت به نام اشخاصي که وجود خارجي ندارند هم گرانفروشي کرده و هم امنيت پرواز را به مخاطره بيندازند.

يک نکته جالب تر...

سوءاستفاده هايي که در ماجراي فروش بليت هواپيما اخيرا رشد پيدا کرده ، به گرانفروشي يا باندبازي در ذخيره جا در پروازها منحصر نمي شود بلکه آسيب هاي مستقيمي را به خريدار بليت در فرودگاه و هنگام سوار شدن به هواپيما وارد مي آورد که در نوع خود، جالب توجه و قابل پيگيري است.
ماجرا از اين قرار است که برخي آژانس ها تعداد بليتي که در يک پرواز به افراد مي فروشند، گاهي بيش از ظرفيت هواپيماست! در اين صورت ، هر مسافري که زودتر به فرودگاه برسد و کارت پرواز بگيرد، جا را اشغال مي کند و بسيار مشاهده شده است که 45 دقيقه مانده به پرواز، تعدادي از مسافران با بليت OK پشت باجه کارت پرواز ايستاده اند و معترضند، حال آن که ظرفيت هواپيما پر شده است ! و بسيار جالب تر آن که بليت اين شهروندان چارتر و مبلغ آن غيرقابل استرداد است.
پاسخ رسمي متصدي کارت پرواز نيز آن است که با آژانس خود تماس بگيريد، به ما مربوط نيست.
.. و البته گاه پاسي از شب يا صبح بسيار زود يا ايام تعطيل ، آژانس باز نيست که پاسخگوي اعتراض مردم و جاماندن مسافران و سرگرداني آنان و هدر رفتن پولشان باشد.
خبرنگار ما مي نويسد: جالب آنجاست که باندبازي در بليت هواپيما منحصر به سوءاستفاده برخي آژانس ها در فرودگاه نمي شود بلکه دستهاي مشکوکي در خود فرودگاه نيز در روز روشن ، در مواردي جاي OK شده مسافران به بهانه دير رسيدن مسافر از سوي برخي عوامل در فرودگاه فروخته مي شود. در اين حالت ، کانتر صدور کارت پرواز بسيار زودتر از حد معمول بسته مي شود و دليل رسمي آن ، دير رسيدن مسافر اعلام مي شود، حال آن که در واقع ظرفيت هاي خالي هواپيما که البته داراي بليت صادر شده بوده اند، پيش از موعد دوباره فروخته شده است....
مهدي علياري ، رئيس انجمن شرکتهاي هواپيمايي با تاييد بخشي از مسائل موجود در صدور بليت هواپيما و ذخيره جا در برخي آژانس ها به خبرنگار ما مي گويد: مواردي از گرانفروشي بليت و صدور بليتهاي چارتر يا فروش و صدور اجباري بليت همراه با پکيج هايي نظير هتل يا تور را مشاهده کرده ايم. از نظر قانوني ، آژانس ملزم به رعايت قيمتها و قوانين مصوب است و مردم اگر مواردي از اين دست را ديدند، مي توانند شکايت کنند تا پيگيري کنيم.
وي افزود: آماري دراين باره وجود ندارد؛ چرا که معمولا شکايت ها دراين باره به سازمان هواپيمايي کشوري تسليم مي شود، اما اگر مواردي مشاهده يا اعلام شود، حتما برخورد مي کنيم.
وي درباره پديده صدور بيش از اندازه بليت به نسبت ظرفيت هواپيما نيز اظهار مي کند: اين پديده متاسفانه وجود دارد بويژه در تابستان بيشتر مشاهده مي شود. گاه اتفاق مي افتد که چند آژانس ، ظرفيت يک پرواز را چارتر کرده و ميان خودشان تقسيم مي کنند و مي فروشند. اما چون ليدر بين اين آژانس ها وجود ندارد و هماهنگي درستي انجام نمي شود، گاه ظرفيت فروخته شده ، بيش از جاي خالي هواپيماست و اين مساله در فرودگاه هم مسافر و هم شرکت هواپيمايي را دچار مشکل مي کند. اين پديده نيز جز ايجاد هماهنگي ميان آژانس ها با ليدر، راه حل ديگري ندارد.

برآيند ماجرا

اکنون که تقاضا براي تهيه بليت هواپيما، بيش از عرضه است و اين نابرابري به اين زودي ها برطرف نمي شود، به نظر مي رسد مافيايي شکل گرفته و در حال گسترش است که دسترسي عادلانه مردم را به بليت هواپيما محدود کرده و نوعي انحصار به وجود آمده است.
در اين ميان ، وظيفه ذاتي سازمان هواپيمايي کشوري بدون توجيه يا پاک کردن صورت مساله ، پاسخگويي به افکار عمومي ، شناسايي و رفع اين سوءاستفاده ها با ابزارهاي قانوني و برخورد با متخلفان است....